Η παραγωγή του γαϊδουρινού γάλακτος στην Ελλάδα

Είναι γνωστό για τις αντιγηραντικές του ιδιότητες αλλά και για τη θεραπευτική του δράση...

κατά διαφόρων παθήσεων, όπως η ξηροδερμία και η ψωρίαση. Γαϊδουρινό γάλα! Μακράν καλύτερο του αγελαδινού και το πλέον κοντινό στο μητρικό, καθώς έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λακτόζη. Κι όμως, η παραγωγή του στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Μετρημένοι στα δάχτυλα είναι αυτοί που ασχολούνται με την παραγωγή και την πώλησή του στη χώρα μας. Πέντε άνθρωποι όλοι κι όλοι, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Έδεσσα, τη Νιγρίτα Σερρών, την Καρδίτσα, την Αθήνα και την Ανδρίτσαινα Αχαΐας. Η ποσότητα που παράγουν καθημερινά είναι περίπου δώδεκα κιλά και πωλείται χονδρική από 20 έως 25 ευρώ το κιλό σε εμπόρους για την παρασκευή κατά βάση καλλυντικών. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο στο εξωτερικό, όπου την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Ιταλία, η Σερβία και η Γαλλία, εκτροφεία γαϊδουριών, όπου το παραγόμενο γάλα χρησιμοποιείται όχι μόνο για την παρασκευή καλλυντικών, αλλά και για ανθρώπινη κατανάλωση. Εκεί, βέβαια, τα οφέλη των παραγωγών είναι πολύ μεγάλα, καθώς η τιμή πώλησης του γαϊδουρινού γάλακτος ανέρχεται ακόμη και στα 100 ευρώ ανά κιλό! Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί για το γάλα αυτό συζητήθηκε στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κτηνιατρικής Παραγωγικών Ζώων, Υγιεινής και Ασφάλειας Τροφίμων Ζωικής Προέλευσης και Προστασίας του Καταναλωτή, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη υπό την εποπτεία της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες, το συγκεκριμένο γάλα έχει αντιγηραντικές ιδιότητες και αναγεννητικά συστατικά. Επιπλέον, μπορεί να προλάβει δερματικές παθήσεις, ενώ τα λιπαρά οξέα του βοηθούν στην απορρόφηση των βιταμινών από τον ανθρώπινο οργανισμό και βελτιώνουν τη διαδικασία επούλωσης πληγών. Τα δε μεταλλικά του άλατα επιτρέπουν στο δέρμα να καθαρίζεται πολύ πιο εύκολα, εφόσον αφαιρούνται τα νεκρά κύτταρα, και βοηθά στη δημιουργία νέων κυττάρων. «Κοντά» στο μητρικό γάλα Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως θεωρείται το πιο κοντινό στο μητρικό γάλα, καθώς είναι φτωχό σε ολικά στερεά και πρωτεΐνες, ενώ έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα λακτόζης. Είναι κατάλληλο για βρέφη που παρουσιάζουν δυσανεξία στο αγελαδινό γάλα και δρα σαν φάρμακο σε διάφορες παθήσεις των μεγαλύτερων ηλικια κά ατόμων. Στη διαθέσιμη επιστημονική βιβλιογραφία παρατηρείται έντονη ερευνητική δραστηριότητα με αντικείμενο το γαϊδουρινό γάλα. Μόνο την τελευταία πενταετία, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του συνεδρίου, έχουν δημοσιευτεί δεκάδες επιστημονικές εργασίες αποκλειστικά για τις θεραπευτικές ιδιότητες του γαϊδουρινού γάλακτος. Από τα στοιχεία για τη χημική του σύνθεση προκύπτει ότι η περιεκτικότητά του σε ολικά στερεά είναι από 8% έως 10%, σε πρωτεΐνες από 1,5% έως 1,8%, ενώ η περιεκτικότητά του σε λακτόζη αγγίζει το 7%. Όσον αφορά στην περιεκτικότητά του σε λιπαρά, κυμαίνεται από 0,28% έως 1,82% και εξαρτάται από την εποχή του χρόνου. Στο συνέδριο κατέστη σαφές ότι οι ελληνικοί γάιδαροι αποτελούν πλέον είδος υπό εξαφάνιση. Ο πληθυσμός τους δεν ξεπερνά τα 13.000 στις μέρες μας, τη στιγμή που δεκαπέντε χρόνια πριν ήταν 95.000. Έτσι γίνεται προσπάθεια από την ερευνητική ομάδα της Κτηνιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης, η οποία ασχολείται με τους γαϊδάρους τα τελευταία χρόνια, να αναδειχτούν οι δυνατότητες της ονοτροφίας αλλά και να υποστηριχτούν οι προσπάθειες επιβίωσης των όνων, που, όπως φαίνεται, χάνονται στη χώρα μας. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε, δε, και στις μονάδες παραγωγής γαϊδουρινού γάλακτος στη χώρα μας αλλά και στις προοπτικές αυτής της όχι και τόσο διαδεδομένης δραστηριότητας. Ιδιωτική πρωτοβουλία Και μπορεί η πώληση του γαϊδουρινού γάλακτος να είναι κερδοφόρα και πολλά υποσχόμενη για το μέλλον επιχείρηση –εν μέσω οικονομικής, μάλιστα, κρίσης– η εκτροφή τους ωστόσο είναι επίπονη διαδικασία και απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες. Η δημιουργία μονάδας παραγωγής μπορεί να είναι βιώσιμη υπό συγκεκριμένες μόνο προϋποθέσεις. Είναι εγχείρημα πολυέξοδο και κάθε νέος επίδοξος ονοτρόφος θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τις δυνατότητες αυτής της προσπάθειας. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το ότι όλες οι επιχειρήσεις με όνους που στήθηκαν στο εξωτερικό βασίστηκαν αποκλειστικά και μόνο στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την ευρηματικότητα των δημιουργών τους, οι οποίοι επένδυσαν πολλές χιλιάδες ευρώ, σύμφωνα με τους συνέδρους. Κι ενώ τα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά όσον αφορά στο κέρδος αυτού του είδους παραγωγών, στη χώρα μας η εικόνα είναι ακόμη πολύ διαφορετική. Νομοθεσία που να προβλέπει τη διακίνηση και την εμφιάλωση του γαϊδουρινού γάλακτος –το οποίο δεν πρέπει να παστεριώνεται, διότι χάνει τα θρεπτικά του συστατικά– δεν υφίσταται. Το γαϊδουρινό γάλα, για να είναι βέβαια ωφέλιμο, πρέπει να καταναλώνεται το πολύ σε δύο με τρεις μέρες. Έτσι, προς το παρόν, όση ποσότητα παράγεται επί ελληνικού εδάφους διατίθεται σε εμπόρους για την παρασκευή καλλυντικών, κι αυτό σε πειραματικό στάδιο ακόμη. Οι δε μεγάλες, γνωστές εταιρείες ζητούν την παραγωγή ενός τόνου γαϊδουρινού γάλακτος ημερησίως για να μπορέσουν να επενδύσουν, κάτι που απαιτεί εκτροφή χιλιάδων όνων. Έτσι, είναι πολύ δύσκολο ακόμη να υπάρξει σημαντικό κέρδος για τους λιγοστούς Έλληνες παραγωγούς, παρά την υψηλή τιμή πώλησής του.  «Βουνό» οι δυσκολίες για τους εκτροφείς Ο Νίκος Μπουκουβάλας είναι ένας από τους πέντε εκτροφείς όνων στη χώρα μας. Έχει στήσει τη μονάδα του στην Έδεσσα του νομού Πέλλας και έξι χρόνια τώρα παράγει γαϊδουρινό γάλα κυρίως για ιδιωτική χρήση και λιγότερο για εμπορική. «Είναι λίγοι οι έμποροι εταιρειών καλλυντικών που προτιμούν το δικό μας γάλα», υποστηρίζει ο 49χρονος, χωρίς όμως να μπορεί να εξηγήσει το λόγο. Μεγάλες εταιρείες ζητούν ποσότητα ενός τόνου. Ο ίδιος έχει σαράντα ζωντανά και μόλις και μετά βίας συγκεντρώνει τριάντα κιλά την ημέρα. Γιος κτηνοτρόφου, εκπαιδευτής ιππασίας και πατέρας δύο παιδιών, είχε τρία γαϊδούρια στην κατοχή του. Πληροφορήθηκε για τις ευεργετικές ιδιότητες του γαϊδουρινού γάλακτος και δειλά δειλά άρχισε να μεγαλώνει τη μονάδα του. Το καλοκαίρι τα αφήνει ελεύθερα για βοσκή στο βουνό, το δε χειμώνα, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών, τα κλείνει στο μαντρί μαζί με τα άλογά του. Αλλιώς τα περίμενε, βέβαια, κι αλλιώς του τα έφερε η ελληνική πραγματικότητα. Ενώ από το αρμόδιο υπουργείο τούς έταξαν επιδοτήσεις, ακόμη δεν έχουν πάρει ούτε ευρώ, ισχυρίζεται ο κ. Μπουκουβάλας. Τα έξοδα είναι πολλά για τη σωστή διατροφή των ζώων, χρειάζονται τουλάχιστον 50 ευρώ την ημέρα για την τροφή τους, ο δε χρόνος που απαιτείται καθημερινά είναι πολύς. Αρμέγει με τα χέρια έναν έναν τους όνους του, κι αυτό διότι με τη μηχανή σχεδόν η μισή ποσότητα γάλακτος γίνεται αφρός, που πετιέται. Ακόμη δεν σκέφτεται να τα παρατήσει όμως. Έχει βοηθήσει αρκετούς γνωστούς και φίλους που αντιμετώπιζαν χρόνια προβλήματα ψωρίασης και αλλεργικού σοκ, κι έτσι πιστεύει ακόμη περισσότερο στις ευεργετικές ιδιότητες του προϊόντος του. Θυμάται μια κοπέλα 12 ετών στην περιοχή του, λίγο προτού μπει στην εφηβεία δηλαδή, που όλο της το κορμί ήταν γεμάτο σημάδια από δερματική πάθηση. Της έδωσε γαϊδουρινό γάλα και σε λιγότερο από ένα μήνα το πρόβλημα είχε ξεπεραστεί. Αλλεργικός βήχας 5χρονου επίσης ανήκει στο παρελθόν, έπειτα από κατανάλωση γαϊδουρινού γάλακτος. Οι γονείς του μικρού είχαν ακούσει για την παραγωγή του 49χρονου, έψαξαν, τον βρήκαν, τον επισκέφθηκαν στην Έδεσσα, πήραν ποσότητα γάλακτος, έδωσαν στο παιδί τους και έκτοτε γιατρεύτηκε.